Quan hệ báo chí và doanh nghiệp thời hội nhập

1 Suốt trong chiều dài lịch sử, nền báo chí cách mạng và đội ngũ doanh nghiệp, doanh doanh nhân Việt có mối quan hệ gắn bó mật thiết. Ngay từ trước cách mạng tháng Tám, báo chí đã góp phần tuyên truyền đường lối của Đảng tới doanh nghiệp, doanh nhân, vận động doanh nhân theo Đảng, theo Bác, làm cách mạng. Sau cách mạng Tháng Tám, ngày 19/8/1945 trong tuần lễ Vàng, báo chí đã vận động doanh nghiệp đóng góp tiền của cho chính quyền cách mạng còn non trẻ. Bài báo đưa tin doanh nhân Trịnh Văn Bô và Hoàng Thị Minh Hồ đóng góp 5000 lượng vàng cho Chính phủ lâm thời đã có sức công phá lớn, lôi kéo các công thương gia đóng góp cho cách mạng. Ngày 13/10/1945, biết tin giới doanh nhân thành lập Công thương Cứu quốc Đoàn, Bác Hồ gửi thư cho họ. Bức thư của Bác – Văn kiện đầu tiên của Đảng và Nhà nước ta về vai trò và sứ mệnh của doanh nghiệp, doanh nhân – được tờ báo Nhân Dân đăng tải đã hiệu triệu các nhà tư sản dân tộc lúc đó đoàn kết trong mặt trận Việt Minh, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chính phủ bắt tay vào sự nghiệp xây dựng nền cộng hòa dân chủ.

Trong suốt những năm chống Pháp và chống Mỹ, báo chí đã cổ vũ những mô hình tốt, những điển hình hay trong cộng đồng doanh nghiệp (các xí nghiệp quốc doanh và hợp tác xã), thúc đẩy phong trào thi đua Xã hội Chủ nghĩa, xây dựng nền kinh tế đất nước và chi viện cho các chiến trường, góp phần vào thành công của sự nghiệp giải phóng và xây dựng đất nước trong hoàn cảnh chiến tranh.

2  Sau ngày thống nhất, đất nước bắt đầu công cuộc đổi mới xây dựng nền kinh tế thị trường XHCN, báo chí đã cổ vũ, động viên tinh thần doanh nghiệp, góp phần cải thiện môi trường, kinh doanh, phổ biến kiến thức, cung cấp thông tin thị trường, đối tác, góp phần định hướng và thúc đẩy sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân. Sự hình thành đội ngũ 500.000 doanh nghiệp và hàng triệu hộ kinh doanh, và nhiều thương hiệu doanh nghiệp lớn trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay có phần đóng góp quan trọng của báo chí. Báo sự là người bạn đồng hành của doanh nghiệp, doanh nhân suốt chiều dài lịch sử.

Đất nước đang bước vào một giai đoạn phát triển mới, giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, ở đó, mặt trận xây dựng kinh tế là trung tâm, doanh nghiệp, doanh nhân là đội quân chủ lực. Với tư cách là lực lượng truyền thông chính thống, báo chí cách mạng cần coi mặt trận kinh tế và các doanh nghiệp, doanh nhân là đối tượng phản ánh và hỗ trợ chủ yếu của mình. Các báo chí kinh tế vì vậy ngày càng đóng vai trò quan trọng và là một trong những trụ cột chính của nền báo chí cách mạng.

3  Công cuộc hội nhập đang mang lại cơ hội phát triển nhưng cũng đặt cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân trước những thách thức to lớn. Cơ hội phát triển trước hết là cơ hội cải cách thể chế, tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch, thuận lợi, an toàn với tư cách là bầu khí quyển cho cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân có thể phát triển lành mạnh, bền vững. Cơ hội phát triển cũng là cơ hội mở rộng không gian thị trường và thuận lợi hóa trong việc tiếp cận thị trường thế giới, đặc biệt là các nước phát triển, dù khó tính nhưng có thể mang lại giá trị gia tăng lớn cho doanh nghiệp. Cơ hội là tiếp cận các công nghệ hiện đại và các nguyên liệu đầu vào cho sản xuất kinh doanh với giá cả rẻ hơn. Cơ hội là việc tăng cường khẳ năng thu hút đầu tư của nền kinh tế. Cơ hội cũng là việc chúng ta có thể học hỏi công nghệ và nền quản trị hiện đại và tiếp cận thuận lợi hơn vào các chuỗi giá trị và mạng sản xuất toàn cầu… Những thách thức cũng là vô cùng to lớn bởi lẽ “nâng cao năng lực cạnh tranh” của doanh nghiệp vẫn là từ khóa quan trọng nhất, là sự thách đố lớn nhất đối với cả Chính phủ và doanh nghiệp. Bởi lẽ chúng ta biết, hội nhập trước hết là cuộc chơi của các đại gia – những doanh nghiệp lớn – các tập đoàn đa quốc gia có lịch sử phát triển nhiều chục năm, thậm chí có hàng trăm năm trong nền kinh tế thị trường. Các doanh nghiệp lớn sẽ có cơ hội hơn trong cuộc chơi. Làm sao bảo đảm cho cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể hưởng lợi và không bị tụt lại trong hội nhập là thách thức với mọi chính phủ, nhất là chính phủ ở các nước đang phát triển trong quá trình đàm phán và thực thi các hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Ở nước ta, thách thức này càng lớn, bởi lẽ, tuyệt đại bộ phận các doanh nghiệp Việt Nam thuộc quy mô nhỏ và siêu nhỏ  – trong số 500.000 doanh nghiệp đang hoạt động chỉ có chưa đầy 2% là doanh nghiệp lớn, 2% là doanh nghiệp vừa và còn lại 96%  là nhỏ và siêu nhỏ. Do quy mô nhỏ, doanh nghiệp Việt Nam khó có khả năng kết nối vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu. Doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ khó có điều kiện tiếp cận nguồn tài chính chính thức từ các ngân hàng và các quỹ hỗ trợ phát triển, khó có điều kiện áp dụng kinh nghiệm quản trị và công nghệ hiện đại. Năng suất lao động ở khu vực này còn rất thấp…. Vì vậy, rất cần một chương trình quốc gia khởi nghiệp để định hướng thành lập doanh nghiệp trong các lĩnh vực sáng tạo, gắn liền với những lợi thế của đất nước để nâng cao chất lượng các doanh nghiệp thành lập mới, đồng thời hỗ trợ thúc đẩy các doanh nghiệp đã thành lập có thể lớn lên. Một bộ Luật về doanh nghiệp nhỏ và vừa và một chương trình quốc gia hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ  – những doanh nghiệp tư nhân nội địa giúp họ có khả năng tiếp cận tài chính, nâng cao trình độ quản trị, công nghệ, tiếp cận được thị trường, tham gia vào các chuỗi giá trị… đang là những yêu cầu bức thiết.
Đề nghị các cơ quan báo chí tiếp tục đồng hành với doanh nghiệp, doanh nhân theo hướng: cổ vũ cho tinh thần doanh nghiệp, doanh nhân, thúc đẩy khởi nghiệp, góp phần tạo ra bước đột phá cải cách thể chế đã được khởi động từ Nghị quyết 19/ 2014/ 2015 của Chính phủ.

Đồng thời cũng đề nghị báo chí tích cực phát hiện, phổ biến những thực tiễn tốt của cộng đồng doanh nghiệp cũng như các cơ quan chính quyền trong những nỗ lực hướng về doanh nghiệp – Cung cấp những thông tin kịp thời, đặc biệt là những thông tin cảnh báo, dự báo về môi trường kinh doanh, thị trường, công nghệ, quản trị cho doanh nghiệp. Những hoạt động tuyên truyền về các cam kết hội nhập, những gợi ý, định hướng về hoạt động của doanh nghiệp trong bối cảnh mới cũng rất cần được báo chí phối hợp triển khai.

Báo chí cách mạng cần coi mặt trận kinh tế và các doanh nghiệp, doanh nhân là đối tượng phản ánh và hỗ trợ chủ yếu của mình.

4  Để tăng cường quan hệ hợp tác giữa báo chí và doanh nghiệp, trước hết cần cởi mở hơn, minh bạch hơn về thông tin cả từ hai phía. Báo chí và doanh nghiệp cùng cần có kỹ năng hơn trong quan hệ hợp tác giữa đôi bên. Một chữ “Tâm” xuyên suốt cần là điểm kết nối nhà báo với doanh nhân. Doanh nhân không chỉ biết cách tiếp cận thông tin từ báo chí mà còn cần sử dụng báo chí quảng bá thương hiệu, sản phẩm và doanh nghiệp của mình, kết nối với đối tác và với xã hội, cần phát huy tiếng nói của báo chí để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của mình. Báo chí cần có kỹ năng làm việc với doanh  nhân, chia sẻ, hỗ trợ doanh nhân, coi doanh nhân là đối tác phục vụ, là đối tác đồng hành trong việc phát triển chính sự nghiệp báo chí. Hội nhà báo Việt Nam và VCCI cần có vai trò kết nối, thu hẹp lại khoảng cách giữa doanh nghiệp và báo chí. Những cuộc tiếp xúc, các hội nghị, hội thảo, tọa đàm cà phê doanh nhân – báo chí và các khóa tập huấn về cả kiến thức và kỹ năng hợp tác cần được thực hiện thường xuyên…

5. Doanh nhân, doanh nghiệp đang ở trong một giai đoạn khó khăn, 66-67% doanh  nghiệp đang kinh doanh không có lãi, rất nhiều doanh nghiệp, doanh nhân sẽ phải đương đầu với những thời điểm nhạy cảm – ranh giới của sự tồn tại và không tồn tại. Và trong bối cảnh đó một bài báo tốt có thể giúp doanh nghiệp gượng dậy đi tiếp con đường kinh doanh, tiếp tục đóng góp cho xã hội. Ngược lại một bài báo thiếu cẩn trọng có thể đẩy doanh nghiệp xuống mồ, kéo theo biết bao hệ lụy, từ số phận doanh nhân đến công ăn việc làm của hàng chục, hàng trăm thậm chí hàng ngàn người lao động và các khoản đóng góp cho xã hội…Trách nhiệm của báo chí với doanh nghiệp, với xã hội là vô cùng to lớn.

6 Nhân ngày báo chí cách mạng Việt Nam xin được chân thành tri ân các nhà báo và cơ quan báo chí. Chúc các nhà báo và cơ quan báo chí tiếp tục là người bạn đồng hành thân thiết của cộng đồng doanh nghiệp và đội ngũ doanh nhân. Chúc các nhà báo và cơ quan báo chí “Sắc bút, sáng tâm vì doanh nghiệp – Vững chí, bền gan trước thương trường”!